Przede wszystkim turystyka

Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej w Szczecinku przygotowało Koncepcję Zagospodarowania Rekreacyjno - Turystycznego Nadleśnictwa Polanów. Założono, że głównym efektem działań w Nadleśnictwie Polanów, przez kolejne 10 lat,  będzie racjonalny rozwój turystyki, przy uwzględnieniu prowadzenia gospodarki leśnej i interesów lokalnych.

Nadleśnictwo Polanów jest jednym z 30 Nadleśnictw wchodzących w skład Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Szczecinku. Obszar zasięgu administracyjnego to ponad 327 km kw. , a grunty w zarządzie Nadleśnictwa zajmują powierzchnię ok. 16,9 tys. ha. Organizacyjnie Nadleśnictwo podzielone jest na 13 leśnictw: Żytnik, Krąg, Buszyno, Puławy, Wieleń, Jacinki, Dadzewo, Warblewo, Rzeczyca, Zacisze, Wierzchlas, Gołogóra, Żydowo. Siedziba Nadleśnictwa znajduje się w Polanowie na ul. Klonowej 1. Nadleśnictwo wchodzi w skład Leśnego Kompleksu Promocyjnego "Lasy Środkowopomorskie".

Koncepcja Zagospodarowania Rekreacyjno – Turystycznego Nadleśnictwa Polanów  ma charakter ekspercki i może zostać wykorzystane jako podstawa do kolejnych działań w zakresie budowania szczegółowych projektów oraz produktów turystycznych. A jego celem jest wskazanie kierunków działań dotyczących:

- optymalizacji i modernizacji publicznej i leśnej infrastruktury komunikacyjnej w celu rozwoju turystyki,

- możliwych działań w celu zachowania stabilności drzewostanów i innych walorów przyrodniczych,

- perspektyw na kanalizowanie ruchu turystycznego i rekreacyjnego,

- dekoncentracji przestrzennej ruchu turystycznego i rekreacyjnego z wykorzystaniem nowych obiektów,

- współpracy Nadleśnictwa i zainteresowanych samorządów,

- współorganizowania turystyki z sąsiednimi Nadleśnictwami,

- rozwiązań minimalizujących wpływ wzrastającej antropopresji.

LASY DLA WSZYSTKICH

Jak podkreślają autorzy opracowania, lasy Nadleśnictwa są dostępne dla wszystkich i stają się coraz częstszym celem wycieczek. Piękno przyrody, spokój, cisza i czyste powietrze przyciągają turystów. Leśnicy wychodzą naprzeciw różnorodnym grupom i ich potrzebom i  zapraszają do korzystania z bogatego i różnorodnego dobra wspólnego.

Na gruntach Nadleśnictwa udostępniono, utworzono i wyposażono infrastrukturę rekreacyjno-wypoczynkową, która wraz z infrastrukturą innych podmiotów tworzy spójną sieć. Lasy Państwowe przygotowały „Leśny Przewodnik Turystyczny” stronę internetową „Czas w las”, która może być pomocna dla planujących wyprawę do lasu. Pod adresem www.czaswlas.pl można znaleźć odpowiedzi na często zadawane pytania, a także przydatne w terenie mapy i szereg innych istotnych informacji.

W portalu internetowym https://www.bdl.lasy.gov.pl/portal/mapy, Lasy Państwowe udostępniają m. in. „Mapę zagospodarowania turystycznego” w szeregiem wizualizacji jej podkładu. Można tu znaleźć szereg aktualnych informacji z zakresu zagospodarowania turystycznego z każdego zakątka kraju.

„Zanocuj w lesie” to projekt, dzięki któremu Lasy Państwowe udostępniły do dyspozycji miłośników bushcraftu i surviwalu ponad 600 tysięcy hektarów w 425 nadleśnictwach. Na gruntach Nadleśnictwa udostępniono w tym projekcie około 670 ha, w następującej lokalizacji: 603-609, 614-616, 621, 627-641, 645. Jest to obszar tworzący mozaikę lasów Nadleśnictwa, i sąsiadujących z nimi lasów prywatnych, na zachód od (stanowiącego granicę Nadleśnictwa) jeziora Bobięcińskie Wielkie, wokół jeziora Kamienne, przy Kanale Elektrowni Żydowo, aż do jeziora Kwiecko.

Autorzy koncepcji podkreślają też znaczenie najnowszej inicjatywy Nadleśnictwa Polanów, która zachęca do spacerów po najciekawszych miejscach okolicy. Spacery, jak wiemy, osobiście prowadzi Nadleśniczy Nadleśnictwa Polanów Jacek Todys. To połączenie aktywności na łonie przyrody z poznawaniem walorów przyrodniczych i ciekawych miejsc o szczególnych, lokalnych walorach krajobrazowych oraz architektonicznych. Spotkania mają charakter otwarty.

W opracowaniu wymieniono miejsca i atrakcje na terenie Nadleśnictwa Polanów warte poznania, choć w niektórych przypadkach po dawnych obiektach nie ma już widocznego śladu. To:  

- Elektrownia szczytowo - pompowa

- Czerwony Most

- Park Petrograficzny Nadleśnictwa Polanów

- Święta Góra Polanowska

- Aleja Bukowa Droga z Jacinek do Nacławia

- Kościół z XVIII wieku z neogotyckim ołtarzem w Polanowie

- Kościół z XV wieku w Komorowie

- Kościół wiejski z XVI wieku w Krągu

- Kościół szachulcowy z XVII wieku w Wielinie

- Kościół szachulcowy z XVIII wieku w Chociminie

- Kościół szachulcowy z XVIII wieku w Grabnie

- Kościół szachulcowy z XVIII wieku w Żydowie

- Zamek rycerski w Krągu

- Pałac w Wietrznie

- Ruiny fabryki kamienia (stara kruszarnia) w rejonie Gołogóry

- Cmentarzysko Kurhanowe z X, XI wieku w Żydowie

- Góra Warblewska

- Pałac w Cetuniu

- Pałac w Wielinie

- Pałac eklektyczny w Nacławiu

- Grobowce megalityczne koło Borkowa w Gminie Malechowo (cmentarzysko megalityczne z okresu neolitu ok. 5 tys. lat p.n.e.)

- „Tobruk”– schrony betonowe

- Dawna żwirownia pod Warblewem

- Stary Folusz i ruiny starego młyna.  

Dodatkowo wyszczególnić należy obszary (miejsca), gdzie aktywność turystyczno - rekreacyjna, poza wyznaczonymi do tego celu miejscami, jest niepożądana. Są to takie obszary jak, rezerwaty przyrody, ostoje różnorodności biologicznej, użytki ekologiczne, strefy ochronne miejsc rozrodu i regularnego przebywania gatunków ptaków chronionych, stanowiska gatunków roślin i zwierząt chronionych itp.

MOCNE STRONY NADLEŚNICTWA 

  1. Optymalna sieć ścieżek i szlaków pieszych (biegowych), miejsc postoju pojazdów na gruntach leśnych.

2. Liczna, zadbana i na bieżąco uzupełniana infrastruktura rekreacyjno-turystyczna na gruntach leśnych.

3. Szeroka oferta oraz bardzo duża aktywność Lasów Państwowych i Nadleśnictwa w kierunku edukacji i promocji, ukierunkowana na bezpieczny i aktywny wypoczynek na łonie przyrody.

4. Wysokie, poparte analizami przestrzennymi, parametry atrakcyjności drzewostanów, stabilności lasów oraz naturalnej chłonności.

5. Dobre, oparte na konstruktywnej współpracy, wzajemne relacje Nadleśnictwa z samorządami i lokalnymi organizacjami społecznymi.

CORAZ WIĘCEJ TURYSTÓW

O tym że turystyka na obszarze Nadleśnictwa Polanów w ostatnich latach rozwija się dość dynamicznie, świadczą przede wszystkim wskaźniki frekwencji turystycznej. Na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat odnotowano ok. 35% wzrost liczby obiektów i miejsc noclegowych oraz znaczny wzrost liczby turystów i udzielonych im noclegów.

Rosnąca liczba turystów wynika  z atrakcyjności turystyczno-rekreacyjnej obszaru, będącej pochodną wysokiej rangi walorów turystycznych: przyrodniczych, kulturowych i krajobrazowych, jak również dobrze rozwiniętej bazy turystyczno-rekreacyjnej.

Opracowanie uzupełnia wiedzę o walorach turystycznych i istniejącej infrastrukturze turystycznej w zasięgu administracyjnym Nadleśnictwa Polanów. Bierze pod uwagę postulaty lokalnych jednostek samorządowych, organizacji pozarządowych i innych organizacji związanych z rozwojem turystyki w regionie, będąc równocześnie podstawą do podejmowania wspólnych przedsięwzięć i ubiegania się o finansowanie zewnętrzne.

Wyraźne natężenie ruchu pieszego można zauważyć głównie w okolicach Polanowa oraz punktowo w okolicach m. Krąg (wokół jeziora Zamkowego) i przy kanale i elektrowni Żydowo. Są to różnego rodzaju aktywności od biegania, poprzez nordic walking do tradycyjnych spacerów.

W okolicach Polanowa, stosunkowo znacznie zagęszczona, sieć dróg i ścieżek jest wykorzystywana do aktywności pieszo-biegowej z różnym natężeniem. Do najbardziej preferowanych można zaliczyć:  ścieżki biegowe Szlakiem Góry Warblewskiej - mała i duża pętla,  ścieżka rowerowa (na całej długości) od m. Jacinki aż do m. Rzeczyca Wielka (pod Dziewiczą Górą),  ścieżki leśne i polne oddz. 374, 376, 379, okolice m. Gilewo i Smugi, wokół Świętej Góry Polanowskiej (wraz ze ścieżką na samą Świętą Górę) i wokół Zalewu Polanowskiego.

Natężenie ruchu rowerowego według gradacji jego intensywności można sklasyfikować w następujących stopniach:

1.Natężenie bardzo duże, na odcinkach:  droga woj. nr 205 od m. Nowy Żytnik na południe przez m. Krąg do wysokości jeziora Rekowo (oddz. 123/138) i od m. Żydowo na południe do m. Drzewiany,  od drogi woj. 205 na wysokości jeziora Rekowo (oddz. 123/138) drogą leśną do m. Bukowo i dalej drogą publiczną przez m. Świerczyna do m. Jacinki;  od m. Jacinki szlakiem rowerowym przez Polanów do m. Rzeczyca Wielka,  fragment drogi woj. nr 206 od m. Rzeczyca Wielka do wysokości oddz. 336;  od drogi woj. nr 206 na wysokości oddz. 336 drogą leśną przez m. Rzeczyca Mała oraz drogami publicznymi przez m. Stary Żelibórz, Jeżewo, Liszkowo, Pokrzywno.

2.Natężenie duże, na odcinkach: droga woj. nr 205 od wysokości jeziora Rekowo (oddz. 123/138) na południe przez Polanów aż do m. Żydowo;  większa część drogi woj. nr 206 (poza natężeniem b. dużym);  droga woj. nr 208 od drogi wij. 205 na wschód przez Wielin do m. Mzdowo;  drogami leśnymi i drogami publicznymi, (częściowo zgodnie z przebiegiem szlaków pieszych: niebieskiego i ścieżki biegowa Szlakiem Góry Warblewskiej mała i duża pętla) od drogi woj. nr 205 (oddz. 48/49) przez m. Krąg, Wielin, Warblewo do Polanowa;  drogami publicznymi Polanów – Gilewo – Rosocha – Cetuń – Nacław; drogami leśnymi i drogami publicznymi Gilewo – Chocimino i dalej na południowy_wschód drogami leśnymi w kierunku jeziora Kwieck;  drogami publicznymi Żydowo – Bobięcino.

3.Natężenie średnie: drogami publicznymi Nowy Żytnik – Zalesie – Drzeńsko – Zielenica – Borkowo (Lejkowo);  drogami publicznymi Krąg – Komorowo – Bożenica – Laski; drogami publicznymi Lejkowo – Borkowo – Laski – Domachowo – Bukowo; drogami publicznymi Polanów – Jaromierz Polanowski – Dzikowo – Wietrzno (w kierunku Chocimina); drogami publicznymi Cetuń – Chocimino; drogami leśnymi i drogami publicznymi Chocimino – Żydowo – Pyszki – Nowy Żelibórz;  drogami leśnymi i drogami publicznymi Żydowo – Gołogóra (zielonym szlakiem pieszym).

ANKIETY I PYTANIA

Na potrzeby opracowania stworzono ankiety, które były skierowane do jednostek organizacyjnych odpowiedzialnych za rozwój turystyki i rekreacji w granicach Nadleśnictwa, tj.: przedstawicieli samorządów terytorialnych, jednostek samorządowych, organizacji turystycznych, stowarzyszeń, kół, przedsiębiorców itp.

W oparciu o wykonane wcześniej analizy i oceny, wyznaczono lokalizacje oraz rodzaje inwestycji turystycznych, których zrealizowanie, w największym stopniu usprawni ruch turystyczny i rekreacyjny, a ponadto pozwoli na realizowanie społecznych funkcji lasu, przy zapewnieniu trwałości miejsc szczególnie istotnych ze względu na ochronę przyrody. Propozycje inwestycji oraz ich lokalizacje wyznaczono kierując się zasadami racjonalnego gospodarowania czasem i środkami. Zaproponowano rozwiązanie optymalne z punktu widzenia przyrodniczego, technologicznego oraz ekonomicznego, przy jednoczesnym zachowaniu obiektywnych ograniczeń, będących pochodnymi specyfiki obszaru oraz zakresu działań zleceniodawcy. Uwzględniono również obecne możliwości współpracy z innymi organizacjami działającymi na obszarze Nadleśnictwa, odpowiedzialnymi za rozwój turystyki i rekreacji.

            Z analizy ankiet wynikają m. in. potrzeby utworzenia nowych szlaków pieszych, szlaków rowerowych, szlaków konnych, miejsc postoju, parkingów - jako inwestycje wspólne.

INWESTYCJE NA PRZYSZŁOŚĆ

Autorzy koncepcji wskazali inwestycje na gruntach Nadleśnictwa (częściowo na gruntach Nadleśnictwa) realizowane przez samorządy lub inne podmioty, w tym inwestycje wspólne Nadleśnictwa możliwe do realizacji:

1. Góra Warblewska - Centrum Aktywnego Wypoczynku z platformą widokową, wyciągiem i całoroczną rynną saneczkową – planowana inwestycja Gminy Polanów.

2. Szlak rowerowy województwa zachodniopomorskiego – trasa „Wału Pomorskiego” – z założenia, całość inwestycji chce realizować grupa podmiotów (JST i nadleśnictwa):

-  szlak rowerowy Gminy Malechowo – trasa: Domachowo - Laski - Borkowo - Lejkowo - Lejkówko - Święcianowo (lub przebieg alternatywny) – planowana inwestycja Gminy Malechowo;  

- szlak rowerowy Gminy Polanów – przez obszar Nadleśnictwa Polanów projektowany szlak rowerowy ma przebiegać w głównej mierze po nieczynnej linii kolejowej - planowana inwestycja Gminy Polanów.

3. Strzelnica – przy oddz. 311 w miejscu dawnej żwirowni, podmiot zewnętrzny planuje wybudowanie strzelnicy - Nadleśnictwo deklaruje udostępnienie do ruchu leśnej drogi dojazdowej (ok. 0,5 km).

4. Miejsce odpoczynku – przy kąpielisku gminnym nad Jeziorem Nidno (Długie) w m. Krąg oddz. 109a – umowa dzierżawy z Gminą Polanów (wstępne plany dodatkowego zagospodarowania miejsca - wiaty, ławki, atrakcje dla dzieci).

5. Oznaczenie istniejących oraz utworzonych w ramach planowanych inwestycji tras rowerowych.

Pod uwagę wzięto również inwestycje samodzielne Nadleśnictwa (w tym, dofinansowane ze środków zewnętrznych) możliwe do realizacji. Autorzy opracowania wskazują kolejno na:

 1. Ścieżka dydaktyczna w rezerwacie „Źródliska Biegały" z miejscem biwakowym i z miejscem wypoczynku - KGW Zieleniczanki deklarują chęć współpracy w sprawie utworzenia oraz opieki nad miejscem odpoczynku w oddz. 12.

2. Ścieżka dydaktyczna w rezerwacie „Wapienny Las” z platformą widokową.

3. Miejsce odpoczynku - Oddz. 539j – ruiny po urządzeniu zwanym „taran wodny” - pozostałość po starej studni artezyjskiej (kumulacyjnej) - mieszkańcy Chocimina są zainteresowani opieką nad tym miejscem.

PODSUMOWANIE

Procesy analityczne przeprowadzone w ramach niniejszej Koncepcji Zagospodarowania Rekreacyjno - Turystycznego Nadleśnictwa Polanów, badające racjonalny rozwój turystyki, przy uwzględnieniu prowadzenia gospodarki leśnej i interesów lokalnych, pozwoliły zgromadzić szereg danych porównawczych pozwalających sformułować następujące wnioski:

1. Obszar Nadleśnictwa Polanów posiada stosunkowo wysoki potencjał walorów krajobrazowych, przyrodniczych i kulturowych, pozwalający kreować szeroki wachlarz możliwości związanych z rozwojem turystyki i wypoczynku, stymulując tym samym wzrost gospodarczy regionu oraz pobudzając społeczną aktywność i integrację ponad lokalną.

2. Zainteresowanie społeczne wypoczynkiem na łonie natury sukcesywnie wzrasta, mimo ogólnego przyhamowania intensywności ruchu turystycznego w okresie pandemii COVID 19, a turystyka kwalifikowana (piesza, biegowa, treningowa, zdrowotna, rowerowa, kajakowa, konna, wędkarstwo, łowiectwo, grzybobranie, survival, rodzinna, grupowa, imprezy kulturalne, edukacyjna, poznawcza, kulturowa itd.) wzrasta dynamicznie, szczególnie w lasach Pomorza Środkowego.

3. Leśnicy wychodzą naprzeciw szerokim i różnorodnym grupom zainteresowanym powiązaniem wypoczynku z walorami lasu, zapraszają do korzystania z tak bogatego i różnorodnego dobra wspólnego, udostępniając, tworząc i wyposażając ogólnie pojmowaną szeroką infrastrukturę rekreacyjno-wypoczynkową.

4. Intensywność ruchu turystycznego w obszarze Nadleśnictwa Polanów jest zróżnicowana czasowo i przestrzennie, a jego koncentracja nasila się w okresie letnim i zasadniczo nie wykracza poza wyznaczoną i udostępnioną infrastrukturę rekreacyjno-turystyczną.

5. Wyniki analiz przestrzennych dowodzą, że: największa koncentracja ruchu pieszego to okolice Polanowa (Góra Warblewska, Święta Góra Polanowska), a także punktowo w okolicach miejscowości Krąg oraz przy kanale i elektrowni Żydowo, największa koncentracja ruchu rowerowego to drogi woj. nr 205 i 206, istniejący szlak rowerowy Nacław – Jacinki – Polanów – Rzeczyca Wielka, drogi publiczne przebiegające przez miejscowości: Rzeczyca Mała, Stary Żelibórz, Jeżewo, Liszkowo, Pokrzywno oraz niektóre drogi leśne,  drzewostanu o dużej preferencji turystycznej (metoda RPO) stanowią ok. 32%, natomiast a ich lokalizacja jest rozproszona i tylko częściowo odzwierciedla koncentracji ruchu turystycznego,  drzewostany zagrożone i niestabilne (metoda Jaszczaka) stanowią niespełna 9%, natomiast ich lokalizacja jest ogniskowo-rozproszona, a oddziaływanie społeczne związane z intensyfikacją ruchu rekreacyjno-turystycznego uwidacznia się w okolicy kanału elektrowni Żydowo oraz w okolicy miejscowości Krąg, przeważająca większość, bo aż 90% drzewostanów posiada naturalną chłonność (metoda Krzymowskiej-Kostrowickiej) powyżej 5 osób/1 ha/1 dzień,  co należy uznać za wskaźnik korzystny tj. stosunkowo wysoki.